دماوند نام بلندترین قله ی سلسله جبال البرز و نیز نام شهری است که در دامنه ی جنوبی این قله واقع شده است.این نام به پهلوی در«کارنامهء اردشیر بابکان»بصورت دنباوند abnud dnaw و در کتیبههای دوران ساسانی چون کتیبهء شاپور اول در نقش رستم فارس و کتیبهء نرسی در پایکولی به صورت دومباوند dnawabmud و در«تنرنامه» و«شهرستانهای ایران» و نیز«ایرانشهر» و کتاب جغرافیای موسی خورنی دمباوند آمده که در واقع تغییر یافتهء نام پهلوی آن است.
این نام در منابع فارسی و عربی دوران اسلامی به صورت ضم دال دنباوند و فتح دال دنباوند ، دماوند و ثبت شده است.
بنابراین،این نام قبل از اسلام و تا مدتی بعد از آن با ضم دال دمباوند یا دنباوند بوده و در قرون اسلامی آنرا با فتح دال دنباوند و رفته رفته به شکل دماوند ثبت کردهاند که با نام پهلوی آن مطابقت دارد.اکنون نیز نام کوه و شهر با فتح دال دماوند معروف است.
این نام از دو جزء ترکیب شده،دم یا دم+آوند یا دما یا دما+وند نامهای دمباوند و دنباوند و دنباوند نیز از دو جز ترکیب شده است.دمب bmud یا دنب bnud یا دنب bnad به علاوهء آوند dneva
دماوند یکی از کهن ترین شهرهای ایران است که بنیاد آن را به کیومرث نسبت میدهند با آثار بدست آمده،حاکی از حضور انسان از قدیمترین ادوار است.این شهر همواره،چه در پیش از اسلام و چه پس از آن،دارای اهمیت بسیار بوده و به همین سبب،با وجود زلزلههای مکرری که این منطقه را به ویرانی کشانده،زندگی در این شهر ادامه یافته و نام زیبا و پرآوازهء دماوند که بر کوه و شهر اطلاق شده-با بار معنایی«کوه آتشفشان»و «شهر پشت و دنبالهء کوه»-همواره در تاریخ ایران به یادگار مانده و یادآور رویدادهای اساطیری و زیبایی بینظیر و بیمانندش است.
منبع: دماوندخاستگاه اساطیری ایران زمین
