زندگی جز با سه چیز خوش نمی‏شود: هوای پاک، آب فراوان گوارا و زمین نرم و سست(آماده زراعت)

تحف العقول، ص ۳۲۰
قال الامام الصادق‏ – علیه السلام – :
لا تَطیبُ السُکنی‏ إلّا بِثَلاثٍ: الهَواءِ الطَّیِّبِ وَ الماءِ الغَزیرِ العَذبِ و الأرضِ الخَوّارَةِ.
امام صادق‏ – علیه السلام – فرمودند:
زندگی جز با سه چیز خوش نمی‏شود: هوای پاک، آب فراوان گوارا و زمین نرم و سست(آماده زراعت)
خداوند در بسیاری از آیات قرآن نظر ویژه ای نسبت به طبیعت مبذول داشته و می‌فرماید طبیعت را به تسخیر انسان در آورده است. خداوند در قرآن می‌فرماید: « او خدایی است که همه آنچه را [از نعمتها] در زمین وجود دارد، برای شما آفرید؛ سپس به آسمان پرداخت؛ و آنها را به صورت هفت آسمان مرتّب نمود؛ و او به هر چیز آگاه است.
در عین حال از متون مختلف تعالیم اسلامی‌ این گونه بر می‌آید که طبیعت و عناصر آن برای انسان مسخر شده و در کنار این اشارات به لزوم حفاظت از آن نیز پرداخته شده است.
به بیان دیگر، در تماس با طبیعت و بهره گیری از منابع آن باید به گونه ای رفتار شود که اولاً؛ قدر و اندازه ملاک عمل قرار گیرد و ثانیا تغییرات اندازه ها به حدّی نباشد که سبب تخریب محیط زیست و از بین رفتن گونه هایی شود.
در یکی از قواعد فقهی اسلام قاعده «لاضرر» مطرح می‌شود که قلمرو بسیار وسیعی دارد، و تمامی‌ زوایای زندگی بشر را در بر می‌گیرد. از جمله موارد ضرر، تخریب محیط زیست و آسیب رساندن به زندگی فردی و اجتماعی انسان است
شعاع قاعده لاضرر، سراسر زندگی انسان را در بر می‌گیرد چرا که اسلام ضرر و زیان و آسیب رساندن به دیگران را نمی‌پذیرد، و بدون تردید یکی از موارد ضرر و زیان، تخریب محیط زیست انسان و دیگر موجودات زنده است.
حدیث شریف لاضرر عمومیت دارد؛ چنان که نحوه استدلال به آن در موارد اختلاف، نشان دهنده این مطلب است. جای تردید نیست که تخریب محیط زیست، و آلوده کردن محیط زندگی، و بی توجهی به آثار و زیانهای ناشی از نابودی بی رویه این تخریب و آلودگی از مصداق ضرر و زیان به آدمیان است. در این خصوص مراجع عظام اتفاق نظر دارند که مسببین آلودگی هوا ظلم کرده و باید ضرر را جبران نمایند.
آیت‌الله ‌مکارم شیرازی عاملیت آلودگی هوا را حق الناس دانسته و معتقد است ضرری که از سوی آلوده کننده ایجاد می‌شود باید جبران شود که بسیار سخت است چرا که وقتی دود وسیله آلاینده شما به ریه شهروندی رفته و وی را دچار سرطان می‌کند، نمی‌توانید شخص را پیدا کرده و حلالیت بطلبید از این رو کسانی که آلودگی هوا ایجاد می‌کنند باید ضرری را که به مردم می‌زنند جبران نمایند.
 
نویسنده: غلامرضا بنده الهی

 

منبع: سایت انجمن محیط زیست شهرستان دماوند